ویژگی ها ی مهم
از مهمترین ویژگی های مرتبط با هارد دیسک می توان به موارد زیر اشاره نمود :

ظرفیت: اغلب کامپیوترهای شخصی در حال حاضر از هارد دیسک هائی با ظرفیت حداقل 320 گیگابایت، استفاده می نمایند. ظرفیت فوق، به مراتب بیش از اندازه مورد نیاز کاربرانی است که صرفا" از رایانه به منزله ابزاری برای کارهای اداری و یا جستجوی اینترنت استفاده می نمایند.

ظرفیت هارد دیسک برای کاربرانی همچون طراحان آثار گرافیکی و یا افرادیکه بر روی فیلم های ویدئویی کار می کنند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. مثلا" ضبط تصاویر در مدت زمان محدود از یک دوربین فیلم برداری، چندین گیگابایت ظرفیت هارد دیسک را اشغال خواهد کرد. در صورت ضرورت استفاده از فضای ذخیره سازی بالا، می توان از یک هارد با ظرفیت بالا و یا دو هارد دیسک، استفاده نمود.

در چنین حالتی می توان هارد موجود را نگهداری و متناسب با نیاز، اقدام به تهیه و نصب هارد دوم نمود. مثلا" در صورتیکه به یک هارد با ظرفیت یک ترابایت نیاز باشد و هارد دیسک موجود 500 گیگابایت ظرفیت داشته باشد، می توان با تهیه یک هارد دیسک دیگر و با ظرفیت 500 گیگابایت، نیاز خود را مرتفع نمود.

شرکت «IBM» پر ظرفیت‌ترین هارد دیسک دنیا را با حجم 120 پتابایت (معادل یک صد و 20 میلیون گیگابایت) تولید کرد.

بر اساس گزارش پاپ سای، به گفته طراحان «IBM» طراحی پر ظرفیت‌ترین هارد دیسک جهان مشکلات زیادی را با خود به همراه داشته که مهندسان این شرکت یا تحقیقات فراوان آن‌ها را مرتفع کرده‌اند.

یکی از این مشکلات پایین آوردن دمای این دیسک سخت است و از آنجایی که دمای آن را نمی‌توان به کمک فن‌های معمول پایین‌ آورد، برای خنک شدن آن از سیستم گردش آب استفاده شده است.

سرعت دورانی: یکی از فاکتور های مهم در انتخاب دیسک سخت سرعت چرخش آن است. سرعت خواندن و نوشتن دیسک سخت به سرعت چرخش آن بستگی دارد هر چه سرعت چرخش بیشتر باشد سرعت خواندن و نوشتن هم بالاتر می رود.

سرعت چرخش با واحد دور در دقیقه (RPM: Revolutions Per Minute) اندازه گیری می شود. سرعت چرخش معمول سخت دیسک ها 5400RPM و یا 7200RPM است. هر چه سرعت چرخش بالاتر باشد مدت زمان کمتری را برای دستیابی به اطلاعات روی آن باید صرف کنید. (درحال حاضر بیشترین سرعت دوران یا به عبارتی بیشترین سرعت خواندن ونوشتن در هاردها دست هارد شرکت هیتاچی است با 15000 دور در دقیقه).

اینترفیس: قبلا تقریبا" تمامی کامپیوترهای Desktop از اینترفیس موازی ATA استفاده می نمایند. حداکثر سرعت انتقال داده در این نوع اینترفیس ها 100 و یا 133 مگابایت در ثانیه است.
ATA به دفعات دچار بازبینی ها و ارتقا های متعددی شد که به آن اجازه می داد با هارد های حجیم تر و سریعتر هم به راحتی کار کند. ممکن است هارد هایی را دیده باشید که بر روی آنها عبارت Ultra ATA درج شده است. این دسته از رابط ها امکان جابجایی اطلاعات را با سرعت 133 مگابیت بر ثانیه مهیا می ساختند.

ATA در میان عموم به IDE هم مشهور است، اما همان نام ATA توصیف دقیق تری برای این رابط است. اگر درون کامپیوترتان را نگاهی انداخته باشید ممکن است این نوع رابط را دیده باشید. تشخیص این رابط هم بسیار آسان است، کابل های نواری عریضی که فضای زیادی را هم اشغال کرده اند، همان کابلهای ATA هستند.

نوع دیگری از کابل ها که ممکن است نام آن برایتان اشنا باشد، رابط های SCSI (اسکازی) هستند که در زمان حکومت ATA/IDE، به طور معمول برای مقاصد تجاری و یا سیستم های با کاربری ویژه استفاده می شدند.

یکی دیگر از دردسرهای رابط های ATA/IDE تنظیمات Master/Slave و نحوه کار با آنها بود که با ظهور SATA این مشکل هم رفع شده است و امروزه اکثر دیسکهای سخت موجود در بازار از این نوع اینترفیس استفاده می نمایند.

حافظه موقت (بافر): زمانیکه یک سیستم درخواست اطلاعاتی را می نماید، هارد دیسک علاوه بر اینکه می بایست بازیابی داده درخواستی را انجام دهد بلکه مسئولیت استقرار (load) داده در بافر مربوطه به خود را نیز برعهده دارد. بدین ترتیب در صورتیکه پردازنده درخواست مجدد همان اطلاعات قبلی را داشته باشد، اطلاعات مورد نیاز آن از طریق بافر هارد دیسک تامین خواهد شد. استفاده از حجم مناسبی از بافر، باعث افزایش سرعت و بازدهی دیسک می باشد.

عملکرد دیسک سخت

هاردها از یک یا چند صفحه گرد که بر روی آنها شیارهای مغناطیسی وجود دارد و اطلاعات را حمل می نمایند تشکیل شده اند. این اطلاعات ذخیره شده بر روی صفحه ها توسط هدهای خواندنی/ نوشتنی قابل خواندن هستند. این هدها در فاصله بسیار نزدیک سطح صفحه های چرخان بر روی بالشتکی از هوا که به دلیل سرعت زیاد دوران صفحه ها ایجاد میشود شناور هستند. خود هدها بر روی صفحه دیسک قابلیت حرکت دارند و به حرکتی نیم دایره ای که توسط آرمیچر ایجاد میشود و همچنین دوران خود صفحه میتوانند به تمامی نقاط صفحات دسترسی داشته باشند.

مشکلات دیسکهای سخت

معماری دقیق و ساخت بسیار ظریف این قطعه باعث شده است که صفحه ها بتوانند سرعتی معادل 5400 یا 7200 و حتی 10000 دور در دقیقه داشته باشند و تمامی این روند و کارکرد برای خواندن و نوشتن اطلاعات بدون اختلال ادامه داشته باشد. ولی هارد دیسکها سر انجام از کار میافتند چون که وسایلی مکانیکی هستند و سرانجام فرسوده خواهند شد. ولی شایع ترین دلیل برای از کار افتادن یک هارد دیسک قبل از سر آمدن عمر طبیعیش آسیبهای فیزیکی می باشد مثل ضربه خوردن و تکان خوردن در زمانی که فعالیتی انجام میدهد. منظور از فعال بودن زمانی است که هدها در حال خواندن یا نوشتن اطلاعات هستند. این لحظه زمانی است که هد به صفحه بسیار نزدیک است و ایجاد تکان یا ضربه باعث تماس با صفحه می گردد و از اینجا تمامی مشکلات آغاز میشود.

به این مشکل Head crash میگویند که به واسطه برخورد نوک هد با سطح بسیار حساس صفحه چرخان حاوی شیارهای مغناطیسی دربرگیرنده اطلاعات ایجاد میگردد. این برخورد هم هد خواندنی را آسیب می زند و هم سطح صفحه را ولی خوشبختانه درایو های امروزی بسیار مقاوم تر هستند و به خوبی در برابر تکان و ضربه محافظت شده اند. به دلیل اینکه جریان هوای ایجاد شده بر روی سطح صفحات فاصله هدها را تعیین میکند در هنگام پایین آمدن سرعت چرخش و توقف صفحات این جریان کمتر شده و فاصله ها نیز کاهش می یابد به همین دلیل در هاردهای مدرن امروزی در زمان کاهش سرعت و توقف هارد هدها به قسمتی که امن می باشد حرکت میکنند و از روی صفحات دور میشوند و هارد درحالت خاموش به سختی دچار مشکل می شود. بنابراین از جابجایی سیستم خود در هنگام روشن بودن به شدت اجتناب کنید. به همین دلیل هم میزان حفاظت هارد سیستم های لپ تاپ بسیار بیشتر از هاردهای 3.5 اینچی کامپیوترهای رومیزی می باشد با این حال میزان خرابی در هارد دستگاههای قابل حمل نسبت به رایانه های خانگی بسیار بیشتر می باشد.

موتور الکتریکی که وظیفه چرخانیدن صفحات را به عهده دارد دلیل دیگر از کار افتادن هاردها می باشد. این دلیل بیشتر بعد از یک دوره طولانی استفاده ممتد از هارد رخ میدهد. اصولا به وجود آمدن نقص در موتور محرک و یا خرابی اهرمهای نگهدارنده (یاتاقان) باعث کاهش کارایی و همچنین رخ دادن ایرادهایی در عمل خواندن و یا نوشتن که به دلیل کاهش سرعت صفحه ها و یا نبودن در سرعت ایده الی که برای عمل خواندن یا نوشتن لازم است می گردد.

همچنین هارد درایوها دارای فیلترهای ورودی هوا هستند زیرا برای شناور بودن هدها بر روی صفحات نیازمند فشار هوای معینی می باشند و ایجاد کوچکترین نقصی در این فیلترها سبب بروز Head crash و از دست دادن اطلاعات عمده ای در هارد درایو و همچنین خرابی خود دیسک می شود.

مشکل متداول دیگری که پیش می آید، مشکل صدای هارد است. اکثرا علت و مشکل صدای تق تق هارد دیسک های مکستور، سیگیت، وسترن دیجیتال، سامسونگ، توشیبا، هیتاچی، فوجیتسو و کوانتوم هد هارد دیسک می باشد. خراب شدن یا شکستن هد باعث صدادار شدن هارد دیسک اینترنال یا اکسترنال یا لپ تاپ می شود. در بعضی مواقع هد شکسته باعث می شود روی سطح دیسک در ناحیه SA خط عمیق بیافتد در اینگونه موارد بازیابی اطلاعات بسیار مشکل می شود.

علتهای دیگر مانند برد، Frame ware، خرابی پلیت، خرابی موتور، ضربه خوردن هارد و ... هم میتوانند باعث علت صدا در هارد باشند. صداها در مدلهای مختلف هارد باهم فرق میکند. مثلا صدای هارد مکستور کاملا با صدای هارد وسترن دیجیتال یا سیگیت فرق میکند.

سکتور چیست؟

اطلاعات بر روی سطح هر یک از صفحات هارد دیسک در مجموعه هائی با نام سکتور و شیار ذخیره می گردد. شیارها دوایرمتحدالمرکزی می باشند (نواحی زرد) که بر روی هر یک از آنها تعداد محدودی سکتور (نواحی آبی) با ظرفیت بین 256 تا 512 بایت ایجاد می گردد. سکتورهای فوق در ادامه و همزمان با آغاز فعالیت سیستم عامل در واحد های دیگر با نام "کلاستر" سازماندهی می گردند. زمانیکه یک درایو تحت عملیاتی با نام Low level format قرار می گیرد، شیارها و سکتورها ایجاد می گردند. درادامه و زمانیکه درایو High level format گردید، با توجه به نوع سیستم عامل و سیاست های راهبردی مربوطه ساختارهائی نظیر: جدول اختصاص فایل ها، جدول آدرس دهی فایل ها و ... ایجاد می شود تا بستر مناسب برای استقرار فایل های اطلاعاتی فراهم گردد.

بدسکتور چیست؟
بدسکتور به قسمتی از صفحات درون هارد گفته می شود که نتوان بر روی آن اطلاعات را نوشت که میتواند به سبب چندین عامل ایجاد گردد، ولی تمامی این مسائل باعث می شود که سیستم عامل شما از نوشتن اطلاعات بر روی هارد دیسک ناتوان باشد.

سیستم عامل های جدید به گونه ای طراحی شده اند که اگر هارد دیسک شما توسط آنها فرمت شود، بدسکتورهای آن توسط سیستم عامل کنار گذاشته می شوند و از آنها استفاده نمی شود. حتی هاردهای جدید دارای فضای کمکی و جانشینی هستند که در صورت ایجاد بدسکتور جایگزین مناطق از دست رفته می شوند که باعث کاهش میزان خطای به وجود آمده قبل از استفاده از هارد دیسک در هنگام تولید میگردد.

زمانی که سکتورهای قابل استفاده خسارت می بینند، بدسکتورها به وجود می آیند و تمامی اطلاعات موجود بر روی این سکتورها در معرض خطر قرار می گیرند. متاسفانه سیستم عامل نمی تواند تدبیری برای خنثی کردن خرابی اطلاعات در دستور کار خود قرار دهد و برای جبران این بی ثباتی در سیستم عامل نیاز به مدیریت انسانی می باشد. یکی دیگر از دلایل ایجاد بدسکتور بر روی هارد دیسک ها خطاهای نرم افزاری و یا خطاهای بسیار ناچیزی است که در زمان خواند و نوشتن و نشاندن اطلاعات بر روی صفحات توسط هدها ایجاد میگردد. به این نوع بدسکتور Soft Bad Sector می گویند که با دوباره نویسی سکتورها رفع می شود.

یکی از خواص بدسکتورها گرایش و تمایل آنها به زیاد شدن می باشد. به دلیل سطح بسیار حساس صفحات در هارد دیسک با ایجاد Hard Bad Sector به مانند شیار و ترک روی شیشه که دائما در حال پیشروی است، بدسکتورها نیز سایر مناطق صفحه را فرا میگیرند و یکی از دلایل دیگر این مسئله ایجاد اختلال در کارکرد هدها می باشد که به افزایش این بدسکتورها کمک می نماید. موثرترین راه برای جبران و جلوگیری از خسارت بیشتر فرمت درایو پس از پشتیبان گرفتن از اطلاعات می باشد. زیرا پس از فرمت، هارد درایو از سکتورهای جایگزین استفاده میکند. اگر بدسکتورها فضای زیادی از هارد را فراگرفته باشند، تنها راه باقیمانده این است که بقیه سکتورهای خراب را از سیستم نوشتن و خواندن اطلاعات حذف کرد.

نشانه های شایع خراب شدن یک هارد دیسک

اگر به خرابی سکتورهای هارد خود واقف شدید باید هرچه سریعتر در رفع آنها اقدام نمایید و در ابتدا ایرادهای نرم افزاری به وجود آمده را برطرف نمایید و سپس به خود بدسکتورها بپردازید که اگر بد سکتورهای سخت افزاری را به حال خود رها کنید، تقریبا بعد از مدتی باید از خیر هارد دیسک خود بگذرید.

بعضی از نشانه های رایج و بارز دال بر وجود بدسکتور شامل موارد زیر می باشند:

1- از کار افتادن و توقفهای مکرر ولی نامنظم مخصوصا زمانی که سیستم در حال بوت شدن می باشد و ویندوز بارگذاری میگردد.

2- پیغامهای خطایی که به صورت مکرر در هنگام انجام برخی از اعمال پایه ای ویندوز مانند کپی کردن یا جابجا کردن فایلها نمایش داده می شوند.

3- اسامی فایل و فولدرها که تغییر کرده اند یا به صورت کدهای نامفهوم در آمده اند.

4- ناپدید شدن فایلها و فولدرها و حتی گاهی پریدن و ناپدید شدن درایو موجود بر روی هارد

5- مکث و توقف بسیار طولانی برای باز کردن و دسترسی به یک فولدر یا فایل

6- بی صدا و ساکت بودن هارد پس از اینکه دستور باز شدن فولدر یا فایلی را صادر کردید

7- خروجی های آشفته و در هم ریخته پس از باز کردن یک فایل یا چاپ کردن آن

8- صداهایی که به صورت معمول جزء صداهای هارد محسوب نمیشوند مانند صدای ساییدگی و یا صدای کلیک

صدا میتواند بارزترین و آشکارترین دلیل و نشانه برای بررسی و رسیدگی به هارد دیسک شما باشد. اگر شما سابق بر این نیم نگاهی به هارد خود نداشتید و توجه زیادی بدان نمیکردید با شنیدن صدایی که بلندتر از حد معمول بوده و یا صدای کلیک یا ساییدگی باشد به سرعت از اطلاعات خود پشتیبانی تهیه نمایید.

از دست دادن یکی از درایوهای هارد

این مشکل احتمالا به دلیل از دست رفتن اصطلاحا FAT حاصل شده و بایستی FAT هارد را ریکاوری کرد.

قسمت های مختلف Hard Disk در یک نگاه

Disk & Disks: که یک هارد ممکن است یک یا چند Disk صفحات دوار فلزی را داشته باشد.

Spindle: به معنای محور و میله ای برای اتصال صفحات هارد دیسک

Drive: موتور حرکت دهنده دیسک

Head: نوک خواندن و نوشتن

Arm Head: بازوی هد

Stepper Motor: که با تغییر دادن میدان مغناطیسی بازوی هد را حرکت می دهد.

Hard disk controller: که همان برد الکترونیکی یا مدار فرمان هارد می باشد.

Chash & Buffer: برای هماهنگ کردن سرعت هارد با قسمت های دیگر

Data cable socket: محل اتصال کابل پهن در هارددیسک

Power cable socket: که یک کابل 4 سیمه برای تأمین برق اجزای هارد

per set Jam: مجموعه ای از جامپرها برای تنظیم هارد دیسک، که عبارتند از:

MA: که هارد را اولین حافظه فرعی قرار می دهد.

SL: که هارد را دومین حافظه فرعی قرار می دهد.

CS: که هارد اصلی یا فرعی را تعیین می کند.

طریقه حذف حرفه ای اطلاعات
زمانی که هارد دیسکی خراب و از رده خارج می شود، معمولاً مقدار بسیار زیادی اطلاعات مهم در آنها وجود دارد. همچنین در هارد دیسکهایی که در حال کار هستند لازم است که بعضی اوقات اطلاعاتی از روی آنها برای همیشه برداشته شوند و از بین بروند. بنابراین لازم است که بدانید چگونه می توان اطلاعات حساس و مهم را، چه از روی هاردهای در حال کار و چه خراب و از کار افتاده، پاک کرده و از میان برد.

اطلاعاتی وجود دارند که یا برای بار اول نوشته شده و در کامپیوتر وارد شده اند و یا دسترسی مجدد به آنها امری بسیار مشکل و دشوار است. Office فایلهای موقت را ایجاد می کند، Backup ها شامل کپی ها هستند و Paging File، فایلهای ناتمام و حتی فایلهای رمز دار و کد بندی شده را به صورت واضح و آشکار بر روی هارد ذخیره و ضبط می کند. اطلاعات مالیاتی، کلمه های عبور، اطلاعات مربوط به شرکتها و اطلاعات شخصی هنگام فروش هارد، تعمیر کامپیوتر یا حملات جاسوسی (هکرها) در دسترس افراد بیگانه قرار می گیرند.

اگر شما هارد خود را به منظور تعمیر به دست افراد متخصص می سپارید، از حفظ اطلاعات خود اطمینان حاصل کنید. البته از جمله وظایف شخص یا شرکت خدماتی این است که به تمام قوانین حفاظت اطلاعات عمل کند، بخصوص اطلاعاتی که بر روی ابزار ذخیره اطلاعات قرار دارد، به قصد یا منظور دیگری استفاده نکند.

برای از بین بردن و نابود سازی اطلاعات 4 روش و شیوه وجود دارد:

1- پاک کردن Delete

2- فرمت کردن Format

3- جایگزین کردن Over right

4- نابودی کامل ابزار ذخیره اطلاعات

درجه اطمینان هر یک از این 4 شیوه به طور قابل توجهی متغیر است. اگر قصد انتقال اطلاعات خود را بر روی دیسک دارید، بهتر است که از دیسک های نو و کار نکرده استفاده کنید. چنانچه این امر میسر نباشد، قبل از ذخیره اطلاعات، دیسک خود را به طور کامل فرمت کنید (Full Format) و از فرمت سریع (Quick Format) استفاده نکنید.

<** ادامه مطلب... **>