‏از جمله فعالیت‌های مهم آن حضرت(ع) در جهت حفظ اسلام و مبارزه با اندیشه‌های انحرافی، ‏می‌توان به مواردی چون کوشش‌های علمی در جهت‌ تربیت بیش از 100 شاگرد در شرایط ‏اختناق آن روزگار، ایجاد شبکه ارتباطی میان خود و وکلا و نمایندگانش در سرزمین‌های ‏اسلامی، فعالیت‌های سیاسی پنهان و به دور از چشم جاسوسان حکومتی، حمایت مالی از ‏شیعیان به ویژه یاران خاص، تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه، استفادة ‏گسترده از اخبار غیبی و شاید از همه مهم‌تر آماده سازی تدریجی شیعیان برای دوران غیبت ‏اشاره کرد.‏ 

فرهنگ سازی و آماده سازی افکار برای پذیرش غیبت حضرت مهدی(عج) در زمان امام حسن ‏عسکری(ع) جلوه و نمود بیشتری یافت. آن حضرت با تأکید بر تولدحضرت مهدی(عج) او را ‏به شیعیان خاص و نزدیکان نشان می‌داد.‏ 

از سوی دیگر، تماس خود آن حضرت(ع) با شیعیان روز به روز کم‌تر‌و کم‌تر می‌شد، به طوری که ‏در شهر سامرا نیز به وسیلة نامه یا نمایندگان خویش، به مراجعان پاسخ می‌داد.
‏
امام حسن عسکری(ع) مانند پدران بزرگوار خود، پیوسته با آزار و مراقبت حکومت ‏رو به رو بود. از دوره شش ساله امامت، سه سال آن را در زندان گذراند. 

امام(ع) ‏همواره چنان با خوشرویی و حسن اخلاق و گذشت و بزرگواری با دیگران رفتار می‌کرد ‏که حتی زندانبان‌های خویش را تحت تأثیر قرار می‌داد و مرعوب ابهت و شخصیت خود ‏می‌ساخت. یک بار در دوره حکومت مهتدی به زندان صالح بن وصیف منتقل شد. حاکم، دو ‏تن از شریرترین افراد خود را مأمور کرد تا بر‌آن حضرت سخت بگیرند. اما آنان تحت ‏تأثیر زهد و عبادت امام، جرأت نیافتند که کوچک ترین آزاری به ایشان برسانند.

سرانجام این امام همام(ع) در سن 28 سالگی و در تاریخ هشتم ربیع الاول سال 260 هجری ‏قمری به شهادت رسید و در خانة خویش در سامرا در کنار مرقد پاک پدرش امام هادی(ع) ‏به خاک سپرده شد و با شهادت ایشان دوران امامت مهدی موعود(عج) آغاز شد.‏ 

سخنان برگزیده امام حسن عسکری(ع):‏
‏1ـ همة پلیدی‌ها در یک خانه نهاده شده و کلید آن، دروغ قرار داده شده است.‏
‏2ـ نکویی صورت، زیبایی ظاهر است و نکویی خرد، زیبایی درون.‏
‏3ـ مبادا روزی ضمانت شده، تو را از کارهای واجب باز دارد.‏
‏4ـ سخاوتمندی اندازه‌ای دارد که اگر از آن فراتر رود، اسراف است.‏
‏5ـ هرکه برادرش را درخلوت پند دهد، او را آراسته است و هر کس برادرش را در جمع ‏پند دهد او را سرشکسته کرده است.‏
‏6ـ کسی‌که پارسایی خوی او، بخشندگی طبیعت او و بردباری خصلت او باشد، دوستانش زیاد ‏می‌شوند.‏
‏7ـ بهترین برادر تو کسی است که خطایت را فراموش کند و احسان تو را به خود، به یاد ‏آورد.‏
‏8ـ دو خصلت است که بالاتر از آنها چیزی نیست: ایمان به خدا و سود رساندن به برادران.
‏9ـ تقوای الهی پیشه کنید و مایة زینت ما باشید، نه مایه سرشکستگی ما.‏
‏10ـ شادمانی کردن در نزد غمدیده، بی‌ادبی است.‏